Άρης Γαβριηλίδης
συγγραφέας-εικαστικός
Ο Διόνυσος
στον Ελληνικό κινηματογράφο
Ένας από τους λόγους που μ’ αρέσει να βλέπω παλιές, μαυρόασπρες, ελληνικές ταινίες είναι η νοσταλγία. Παρακολουθώ, σαν σε ντοκυμανταίρ, πώς ήταν η Αθήνα πριν κάποιες δεκαετίες. Μονοκατοικίες, χωμάτινοι δρόμοι, ελάχιστα αυτοκίνητα, παραλιακή λεωφόρος με αραιή κυκλοφορία. Πώς ήταν η Πλάκα, η Καστέλλα, η Φιλοθέη. Αλλά και πώς ήταν η υπόλοιπη Ελλάδα. Χαλκίδα, Θεσαλονίκη, Αίγινα, Ύδρα, Ναύπλιο, ή Αντίπαρος. Τα μεμονωμένα εξοχικά μέρη είναι πιο δύσκολο να αναγνωρισθούν. Όταν βλέπω με την γυναίκα μου στην τηλεόραση τέτοιες ταινίες προσπαθούμε να ανακαλύψουμε τις περιοχές όπου γυρίσθηκαν, σχολιάζοντας τις διαφορές που δημιούργησε η εξέλιξη, με το πέρασμα του χρόνου.
Ο Διόνυσος δεν άφησε ασυγκίνητο τον ελληνικό κινηματογράφο. Λόγω του φυσικού του κάλλους αλλά και, προφανώς, λόγω γειτνίασης με την Αθήνα που μείωνε το κόστος μετακίνησης των συνεργείων. Γνωρίζω δύο ταινίες με γυρίσματα στον Διόνυσο.
Η μία είναι η «Η Χιονάτη και τα εφτά γεροντοπαλλήκαρα» με την Τζένη Καρέζη και επτά από τους καλλίτερους Έλληνες κωμικούς που υποδύονταν τους νάνους-γεροντοπαλλήκαρα. Η αφρόκρεμα της εποχής εκείνης: Μίμης Φωτόπουλος, Αλέκος Λειβαδίτης, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Χρήστιος Ευθυμίου, Ορέστης Μακρής, Βασίλης Αυλωνίτης, και Νίκος Σταυρίδης. Κι ακόμη η Δέσπω Διαμαντίδου στον ρόλο της «κακιάς μητριάς» και ο Ανδρέας Μπάρκουλης σαν «πριγκιπόπουλο». Μια και το σενάριο-παραμύθι απαιτούσε δάσος ο Διόνυσος ήταν ο ιδανικός τόπος.
Η ταινία είχε αφήσει εποχή. Απο τότε λεγόταν πως τα εξωτερικά γυρίσματα είχαν γίνει στον Διόνυσο. Ο Διόνυσος τότε για μένα ήταν ένα άγνωστο εξωτικό μέρος χαμένο κάπου στα βάθη της Αττικής. Που να φανταζόμουν τότε, μικρό παιδί, ότι κάποτε θα γινόταν η γειτονιά μου. Όταν, σπάνια, παίζεται η ταινία στην τηλεόραση, σπεύδω να την ξαναδώ.
Ενώ κουρευόμουν τις προάλλες στον Αδάμ, στον Πειραιά, έμαθα κάτι νέο. Ο Αδάμ που εκτός από κουρέας είναι και κυνηγός (εδώ μονίμως διαφωνούμε), μικρός παραθέριζε στην γειτονική μας Δροσιά. Με την σφεντόνα στο χέρι, (παιδιόθεν πτηνοκτόνος), ερχόταν τότε για «σαφάρι» στον Διόνυσο. Μου τον περιέγραψε ως ρουμάνι, χωρίς δρόμους, πνιγμένο στα πεύκα. Σε μια από τις εξορμήσεις του έπεσε πάνω στα γυρίσματα της ταινίας «Το ξύλο βγήκε απ’ τον παράδεισο» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Γύριζαν την σκηνή που ο Ορέστης Μακρής πέφτει από την κούνια με τα πριονισμένα σχοινιά ενώ οι υπόλοιποι «καθηγητές» κάθονταν έξω από το ταβερνάκι που ταυτίζεται από την περιγραφή με τον, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, «Κήπο της Γεθσημανής» και νυν «Άνθρωπο». Περιμένω, το λοιπόν, να ξαναπροβάλλει η τηλεόραση αυτή την ταινία για να δω την συγκεκριμένη σκηνή και να συγκρίνω το τοτινό τοπίο με το τωρινό.
Διόλου απίθανο να υπάρχουν κι άλλες ελληνικές ταινίες με πλάνα από τον Διόνυσο. Αν κάποιος αναγνώστης έχει καμία υπόψη του, ας μας ενημερώσει.
Μερικές ιδέες: Μια σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφιών από τις σχετικές σκηνές των δύο αυτών ταινιών να μεγεθυνθούν και, αφού πλαστικοποιηθούν, να εκτεθούν στους φυσικούς χώρους που έγιναν τα γυρίσματα. Ή, από την ίδια οπτική γωνία, να τραβηχτούν αντίστοιχες σύγχρονες φωτογραφίες και να εκτεθούν, μαζί με τις προηγούμενες, ώστε να γίνεται αντιπαράθεση του τότε με το τώρα. Οι εκθέσεις αυτές μπορούν να γίνουν στην διάρκεια της εβδομάδας των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων των «Διονυσίων». Ή κάτι πιο απλό: Η υπαίθρια προβολή αυτών των δύο ταινιών να ενταχθεί στις εκδηλώσεις των «Διονυσίων». Μετατρέποντας για μια βραδιά τον χώρο του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού σε νοσταλγικό, θερινό σινεμά.
6/2005